Vort

Veel mensen noemen het Gronings en het Drents dialecten. „Een dialect is in taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt”, aldus Wikipedia. Daarmee lijkt het dan net alsof het Gronings en het Drents variëteiten zijn van het Nederlands. Maar dat is niet zo. Het zijn variëteiten van het Nedersaksisch. Net als het Sallands, het Twents, Achterhoeks, Stellingwerfs en het Veluws. Het zijn dus op zich wel dialecten, maar Nedersaksische dialecten. Daarom is het sowieso misschien wel mooier het over ‘streektaal’ te hebben.
Het Nedersaksisch is inmiddels een officiële minderheidstaal in Europa. In Noord-Duitsland worden ook varianten van het Nedersaksisch gesproken. Nog wel. Een beetje. Her en der. Net als bij ons. Het gaat hard. Het verdwijnt. Afgelopen week stond het in deze krant nog te lezen. Het is gebeurd met de streektaal. Afgelopen. Jeugd spreekt het niet meer. Die weet alleen nog een paar woordjes. Vaak onbenullige uitdrukkingen.
Er wordt met alle goede bedoelingen wel van alles gedaan om de jeugd Drents te laten doen, in de hoop dat het daarmee blijft bestaan. Ze stimuleren jonge mensen om liedteksten in het Drents te maken bijvoorbeeld. Maar vaak spreken deze jonge zangers en zangeressen zelf nooit Drents, waardoor je vreemde taaldingen krijgt. Nederlandse teksten die verdrentst zijn. Maar goed. Men probeert het Drents in ieder geval in leven te houden. Zo was er ook een oproep om, in hoogstens vier woorden, iets Drents te verzinnen om op een sticker te zetten die mensen op de kliko kunnen plakken. Zodat er meer Drents in het straatbeeld komt. „VORT DER MET”, dacht ik meteen. ‘Der’ ja. Geen ‘d’r’. Het is „Anja d’r fiets”. Het is „Vort der met”. In het Drents is het trouwens „Anja zien fietse”.
Maar goed, stickers op de grijze containers en andere lichtvoetigheden: daar houd je een streektaal niet mee in leven, denk ik. Het is denk ik sowieso al heel lang te laat. Streektaal is voor veel mensen een sociolect geworden. Die mensen denken dat streektaal spreken iets is van een zogenaamd ‘sociaal lagere klasse’. Volstrekte waanzin natuurlijk. Mensen die dat denken, weten vaak niet eens het verschil tussen dialect of accent. Dus dat is sowieso moeilijk praten.
Talen komen en talen gaan. Het Nedersaksisch komt nog uit de Hanzetijd. Toen werd er gehandeld langs de kusten van de Oostzee tot diep in onze streken. Toen heeft die taal zich verspreid in zijn varianten. De Hanze als handelsverbond verdween. Holland werd de spil waarom het economisch ging draaien. De streektalen van het westen van ons land werden zo de standaardtaal. Het Hollands werd het Nederlands. En het Nederlands is eigenlijk al eeuwen bezig de andere talen weg te drukken. Dat gaat nou eenmaal zo. De jeugd in onze streken heeft zelfs het hippe polder-Hollandse accent al overgenomen. Is het erg? Ik weet het niet. De geest van het Nedersaksisch is nog lang niet vort. Ik denk dat wát er gezegd wordt voorlopig nog wel erg Nedersaksisch zal zijn. Het Nedersaksische zit ‘m meer in de inhoud dan in de gebruikte woorden en klanken. Of niet?

Dagblad van het Noorden, 19 september 2020

Alle columns

Stromen (07-12-2024)
Bestaan (30-11-2024)
Planeet gitaar (23-11-2024)
Andere tijden (16-11-2024)
Brand in Mokum (09-11-2024)
Blad (02-11-2024)
Salamander (26-10-2024)
Komeet (19-10-2024)
Als het anders… (12-10-2024)
Stookverbod (05-10-2024)
Even naar Duitsland (28-09-2024)
Noordwaarts (21-09-2024)
Droom (14-09-2024)
Septemberlicht (07-09-2024)
Büch (31-08-2024)
Straaljagers (24-08-2024)
Metropool (17-08-2024)
Hoog (10-08-2024)
Bonen (03-08-2024)
Pleintje (27-07-2024)
Prairie (20-07-2024)
Hunebedden (13-07-2024)
In de grote stad (06-07-2024)
Plakband (29-06-2024)
Puistjes & Liefdesverdriet (22-06-2024)
Aardbol (15-06-2024)
Onweer (08-06-2024)
Ree (01-06-2024)
Que sera (25-05-2024)
Achter de horizon (18-05-2024)
Plekje in het bos (11-05-2024)
Zwijgen (04-05-2024)
Bijna thuis (26-04-2024)
Veenlijk (20-04-2024)
Voorjaar ‘24 (13-04-2024)
Elders (06-04-2024)
Pasen 2024 (30-03-2024)
Beuksken (23-03-2024)
Half maart (16-03-2024)
Duitsers (09-03-2024)
Naar Chili (02-03-2024)
Mazzel (24-02-2024)
Vuur (17-02-2024)
Sneeuwbui (10-02-2024)
Foutje, bedankt (03-02-2024)
Wat een water (27-01-2024)
Iets ergs gebeurd (20-01-2024)
Praten (13-01-2024)
Zee van tijd (06-01-2024)
Fijne jaarwisseling! (30-12-2023)
Kerstmis 2023 (23-12-2023)
Drenthe 2040 (16-12-2023)
9 December (09-12-2023)
Langs (02-12-2023)
Te gek, weejwel? (25-11-2023)
Kan gebeuren (18-11-2023)
Nou en dan (11-11-2023)
Storm (04-11-2023)
Opruimen (28-10-2023)
Gezellig (21-10-2023)
IJzingwekkend (14-10-2023)
Helder (07-10-2023)
Oorlogje spelen (30-09-2023)
Maja (23-09-2023)
Vrijdagmiddag (16-09-2023)
Terug (09-09-2023)
Even ergens zijn (02-09-2023)
Onderweg (26-08-2023)
Folk singer (19-08-2023)
Berkenkiller (12-08-2023)
De overstap (05-08-2023)
Zucht (29-07-2023)
Band beginnen (22-07-2023)
Live Aid 1985 (15-07-2023)
Veel mensen (08-07-2023)
Kijken (01-07-2023)
Ponypark met Joost (24-06-2023)
Ga ervoor! (17-06-2023)
Vlinders (10-06-2023)
Gevonden (03-06-2023)
Opeens is het zomer (27-05-2023)
Gras eraf (20-05-2023)
Rivierkreeftjes (13-05-2023)
Uit de wind (06-05-2023)
Koud en warm (29-04-2023)
Aangeboren/aangeleerd (22-04-2023)
Eigenlijk (15-04-2023)
Fijne paasdagen (08-04-2023)
Mening (01-04-2023)
Walkman (25-03-2023)
Altijd weer (18-03-2023)
Abigail (11-03-2023)
Hemelturen (04-03-2023)
Takjes op de vaas (25-02-2023)
Passie voor Passie 2023 (18-02-2023)
Anderen (11-02-2023)
Hier & Daar (04-02-2023)
Déjà Vu (28-01-2023)
Wolf (21-01-2023)
Bezoek (14-01-2023)
Beestenbende (07-01-2023)
22/23 (31-12-2022)
Kerstmis ’00 (24-12-2022)
Back to 1725 (17-12-2022)
Kamer 219 (10-12-2022)
Waterkoud (03-12-2022)
Toekomst (26-11-2022)
Heilig vuur (19-11-2022)
Emmel (12-11-2022)
Herfst ’22 (05-11-2022)
In het veld (29-10-2022)
Koekoek (22-10-2022)
Highway 61 Revisited (15-10-2022)
Volkswijsheidstand (08-10-2022)
De Russen (01-10-2022)
Wijze vogel (24-09-2022)
Prille romance (17-09-2022)
Brood (10-09-2022)
September (03-09-2022)
Tijdreizen (27-08-2022)
Doordromen (20-08-2022)
Gewoon vissen (13-08-2022)
Rode bieten (06-08-2022)
Famous potatoes (30-07-2022)
Welkom (23-07-2022)
Sleeping Buffalo (16-07-2022)
Gustav, de hond (09-07-2022)
Schaamteschaamte (02-07-2022)
Kibbeling (25-06-2022)
Sinatra (18-06-2022)
Gitaar (11-06-2022)
Toewijding (04-06-2022)
Wereld rond (28-05-2022)
Apenpokken (21-05-2022)
Eerder & later (14-05-2022)
Jonkies (07-05-2022)
Polly (30-04-2022)
Duiven (23-04-2022)
20 Jaar (16-04-2022)
Beste Tom, (09-04-2022)
Sneeuwramp (02-04-2022)
Rondje zon (26-03-2022)
Vuur & sterren (19-03-2022)
Krokussen & Narcissen (12-03-2022)
Toestand (05-03-2022)
Oorlog (26-02-2022)
Waaien (19-02-2022)
Weer (12-02-2022)
Erger (05-02-2022)
Toekomst (29-01-2022)
Modderpad (22-01-2022)
Niks (15-01-2022)
Gaskraan (08-01-2022)
Kerstmis ’21 (25-12-2021)
Witte kerst (18-12-2021)
Kindje (11-12-2021)
Zeker (04-12-2021)
Aardig doen (27-11-2021)
Hertogin Emmenlie (20-11-2021)
Bekende (13-11-2021)
Plannen (06-11-2021)
Vooruitzicht (30-10-2021)
Ontdekken (23-10-2021)
Tochtje (16-10-2021)
Elon and the Skytrains (09-10-2021)
Eenzaamheid (02-10-2021)
Koud (25-09-2021)
Beste plek (18-09-2021)
Tijdperk (11-09-2021)
Peter (04-09-2021)
Ja & bramen (28-08-2021)
Van de regen (21-08-2021)
Bonen & stro (14-08-2021)
Vaccin (07-08-2021)
Rustig (31-07-2021)
Slapen (24-07-2021)
Achter de schermen (17-07-2021)
Vliege (10-07-2021)
Wegdromen (03-07-2021)
Rik (26-06-2021)
De vogelflat (19-06-2021)
Koele wind (12-06-2021)
Bas en Daniëlle (05-06-2021)
Fluitenkruid (29-05-2021)
Was (22-05-2021)
Ware verhalen (15-05-2021)
Maaien (08-05-2021)
Ik ga trouwen! (01-05-2021)
Zwerfafval (24-04-2021)
Grens over (17-04-2021)
Sterrenlicht (10-04-2021)
Opbloeien (03-04-2021)
Deurdoen (27-03-2021)
Ikan pepesan (20-03-2021)
Olijftakje (13-03-2021)
Klazienaveen (06-03-2021)
Zonder jas (27-02-2021)
Gevonden (20-02-2021)
Zin (13-02-2021)
Sneeuwstorm (06-02-2021)
Rellerig (30-01-2021)
Wortels (23-01-2021)
Verheugen (16-01-2021)
Buiten wonen (09-01-2021)
2021 (02-01-2021)
Kerstmis ’20 (24-12-2020)
Wat is nu? (19-12-2020)
De weg (12-12-2020)
Licht (05-12-2020)
Vecht (28-11-2020)
Achteruitkijkspiegel (21-11-2020)
Lili Marleen (14-11-2020)
Mountain Man (07-11-2020)
Randy (31-10-2020)
Eigenlijk (24-10-2020)
Henk (17-10-2020)
Moeten (10-10-2020)
Begin oktober (03-10-2020)
Sint Cecilia (26-09-2020)
Vort (19-09-2020)
Weer (12-09-2020)
Dwalen (05-09-2020)
Droomdieren (29-08-2020)
Anders (22-08-2020)
Elders (15-08-2020)
Toekomst (08-08-2020)
Juli (01-08-2020)
Klaproos (25-07-2020)
NEOWISE (18-07-2020)
St. Pancratius (11-07-2020)
Signalen (04-07-2020)
Lourdes (27-06-2020)
Gevormd (20-06-2020)
Stap voor stap (13-06-2020)
Ruimte (06-06-2020)
Pinksteren ’50 (30-05-2020)
Te gek (23-05-2020)
Bestaan (16-05-2020)
Redden (09-05-2020)
Oom Joop (02-05-2020)
In het bos (25-04-2020)
? (18-04-2020)
Pasen ’20 (11-04-2020)
Vogelen (04-04-2020)
Aanpassen (28-03-2020)
En nu? (21-03-2020)
Natuurlijke vijanden (14-03-2020)
Begin maart (07-03-2020)
Praten (29-02-2020)
Esther of Sarah (22-02-2020)
Kijken (15-02-2020)
Moment (08-02-2020)
Jo (01-02-2020)
Vanaf (25-01-2020)
Waar (18-01-2020)
Onze tijd (11-01-2020)
Dagen kwijt (04-01-2020)
19/20 (28-12-2019)
Kerstkaartje (21-12-2019)
Kerstmis ’19 (14-12-2019)
Zoet (07-12-2019)
Kabel-tv (30-11-2019)
Jan van de berken (23-11-2019)
Van Gogh (16-11-2019)
Koffie in Bloemendaal (09-11-2019)
Gelijk (02-11-2019)
Toevalligheden (26-10-2019)
Muziek (19-10-2019)
Toevluchtsoord (12-10-2019)
Afgelopen dinsdag (05-10-2019)
Bij het Oranjekanaal (28-09-2019)
Kraai (21-09-2019)
Dichterbij (14-09-2019)
Autodenken (07-09-2019)
Stel je voor (31-08-2019)
Drenthe! (24-08-2019)
Rustig (17-08-2019)
Jeuk (10-08-2019)
Je denkt (03-08-2019)
Gebeurd (27-07-2019)
16-jarige-zelf (20-07-2019)
Alles (13-07-2019)
Herinneringen (06-07-2019)
Droom (29-06-2019)
Het onweer (22-06-2019)
Nieuwe (15-06-2019)
Jantje Beton (08-06-2019)
Geweest (01-06-2019)
Steunbetuiginkje (25-05-2019)
Stralender (18-05-2019)
Voetbalwedstrijd (11-05-2019)
Groen en goed (04-05-2019)
Wegkomen (27-04-2019)
Pasen 2019 (20-04-2019)
Atomic City (13-04-2019)
Clement (06-04-2019)
Was is (30-03-2019)
Tijdreizen (23-03-2019)
Plek (16-03-2019)
Thuiskomen (09-03-2019)
Contrast (02-03-2019)
Shaky (23-02-2019)
Verjaardag (16-02-2019)
Wereldbeeld (09-02-2019)
Hoe Mooi (02-02-2019)
Door (26-01-2019)
Sneeuwklokjes (19-01-2019)
Deze Dagen (12-01-2019)
Sterren, beren & afgunst (05-01-2019)
Oudjaar (29-12-2018)
Kerstmis ‘18 (22-12-2018)
Voorbeeld (15-12-2018)
Volgend jaar (08-12-2018)
Vorig jaar (01-12-2018)
Vorig leven (24-11-2018)
Half november (17-11-2018)
Geen echte Drent (10-11-2018)
Echte Wereld (03-11-2018)
The Beatles (27-10-2018)
Joww… (20-10-2018)
Oh my Deere (13-10-2018)
Outlet (06-10-2018)
Naar de maan (29-09-2018)
Aaibaar (22-09-2018)
Vissen & Vlinders (15-09-2018)
Siepels (08-09-2018)
Wakker (01-09-2018)
Voorbij (25-08-2018)
Kerk (18-08-2018)
Onzin (11-08-2018)
Paradijs (04-08-2018)
Jagger (28-07-2018)
Bullies (21-07-2018)
Blauw haar (14-07-2018)
Verleden (07-07-2018)
Roepen (30-06-2018)
Grens (23-06-2018)
Half juni ’18 (16-06-2018)
Nieuwe plek (09-06-2018)
Ni Hao (02-06-2018)
Stromen (26-05-2018)
Praatje (19-05-2018)
Stukje rijden (12-05-2018)
De oorlog (05-05-2018)
Gevoelig (28-04-2018)
Door (21-04-2018)
Centrum (14-04-2018)
Licht (07-04-2018)
Op en neer (31-03-2018)
Saksisch (24-03-2018)
Straks (17-03-2018)
Gitarist (10-03-2018)
Nu (03-03-2018)
Spelenderwijs (24-02-2018)
Zonsopkomst (17-02-2018)
Vak (10-02-2018)
Groningen (03-02-2018)
Howpu (27-01-2018)
Hoe is ’t? (21-01-2018)
Eigen wereld (13-01-2018)
Begin (06-01-2018)
30 december (30-12-2017)
Aornd Stikke (23-12-2017)
Doorzwemmen (16-12-2017)
Zin (09-12-2017)
Basis (02-12-2017)
De rest (25-11-2017)
Kuifje en de globe (18-11-2017)
Willem (11-11-2017)
Hunebedden (04-11-2017)
Bonensoep (28-10-2017)
Clemenza (21-10-2017)
Ondergronds (14-10-2017)
De toekomst (07-10-2017)
Magisch (30-09-2017)
Thuis (24-09-2017)
Gewaai (16-09-2017)
Brugpieper (09-09-2017)
Maaien (02-09-2017)
Binnen (26-08-2017)
Maïs (19-08-2017)
Trots (12-08-2017)
OMG… (05-08-2017)
Drenthe-kenner (29-07-2017)
Kampvuur (22-07-2017)
Wakker (15-07-2017)
Oelewapper (08-07-2017)
Huiswaarts (01-07-2017)
Mooi vandaag (24-06-2017)
Proost (17-06-2017)
Afslag (10-06-2017)
Wedstrijd (03-06-2017)
Leven (27-05-2017)
Tongvalval (21-05-2017)
Enjoy! (13-05-2017)
Vrijheidsgedachten (06-05-2017)
Tragisch (30-04-2017)
Je weet het niet (22-04-2017)
Paasvuur 1017 (15-04-2017)
Ahum (08-04-2017)
Noordoost-Twente (01-04-2017)
Verbinding (26-03-2017)
James Cotton (18-03-2017)
Woensdag (12-03-2017)
Waddan (04-03-2017)
Hoofdstad (25-02-2017)
Stemverbod (18-02-2017)
Niet geloven (12-02-2017)
Goed gevoel (06-02-2017)
Langer licht (29-01-2017)
Nieuwe tijd (22-01-2017)
Marcel (15-01-2017)
Leegte en vooruitgang (08-01-2017)
Toen, nu en dan (31-12-2016)
Kerstmis ’16 (24-12-2016)
Lot (18-12-2016)
Invaller (11-12-2016)
Nog eben… (04-12-2016)
Alleen (28-11-2016)
Verder terug (20-11-2016)
Heilige Martinus (13-11-2016)
Mooie wereld (06-11-2016)
Begrepen (30-10-2016)
Verwarming (23-10-2016)
Schaars licht (17-10-2016)
Wieke (10-10-2016)
Looping Star (02-10-2016)
Vogel (25-09-2016)
Afscheid (19-09-2016)
Voetbal (10-09-2016)
Vooruit (03-09-2016)
Ontgroening (28-08-2016)
Zitten (22-08-2016)
Ze willen… (14-08-2016)
Maaigedachten (06-08-2016)
Door Europa (30-07-2016)
Mensen (24-07-2016)
Eerder (17-07-2016)
Muur (2) (10-07-2016)
Pepers (04-07-2016)
Hendrikus Halsering (26-06-2016)
Bepaalde vogels (19-06-2016)
Koffietijd (12-06-2016)
Eend (06-06-2016)
Tongval (29-05-2016)
Eeuwige liefde (22-05-2016)
Paradijs (14-05-2016)
De heren Koeck & Pähr (09-05-2016)
Nooit meer (30-04-2016)
Teken van de tijden (24-04-2016)
Erdogannegie (16-04-2016)
Grenzeloos (09-04-2016)
Op zich (02-04-2016)
Man in café (26-03-2016)
Pakje (20-03-2016)
Vlucht (13-03-2016)
Supermarkt (07-03-2016)
Vleugje (29-02-2016)
Omdraaien (21-02-2016)
Sssst… (14-02-2016)
5-2-16 (07-02-2016)
Getroffen (31-01-2016)
Alhoewel… (24-01-2016)
Bom (17-01-2016)
Zeepsop & Cacao (10-01-2016)
Houden van (03-01-2016)
Kerstnacht (25-12-2015)
Gewoon even (20-12-2015)
Beste J. (14-12-2015)
Hond (06-12-2015)
A und O (29-11-2015)
Symbolisch (22-11-2015)
Schillen (15-11-2015)
Paul (08-11-2015)
Gijs (31-10-2015)
Rechten (25-10-2015)
Afgelopen woensdag (19-10-2015)
Teken (11-10-2015)
Harry (04-10-2015)
Vroeger (28-09-2015)
Boggel in ’t rad (20-09-2015)
Heiligdommen (13-09-2015)
Houten huis (06-09-2015)
Moi (31-08-2015)
Deuk (23-08-2015)
Enkelen (16-08-2015)
Grote vakantie (08-08-2015)
Over leven (03-08-2015)
Bootjes (26-07-2015)
Zomer ’15 (19-07-2015)
Worteltrekken (12-07-2015)
Het rommelt (06-07-2015)
Bestaan (29-06-2015)
Aardig misverstand (21-06-2015)
Water (14-06-2015)
Moestuin (08-06-2015)
Groen (01-06-2015)
Vervanger (24-05-2015)
Gang (17-05-2015)
Moeder (10-05-2015)
Visite (03-05-2015)
Gesmeerd (26-04-2015)
Onrust (19-04-2015)
Leren kennen (13-04-2015)
Pasen 2015 (05-04-2015)
Hierzoot (30-03-2015)
Komt goed (23-03-2015)
Weten (15-03-2015)
Bellen (08-03-2015)
Cruisen (02-03-2015)
Homo (23-02-2015)
Onderweg (15-02-2015)
Pekel der Aarde (09-02-2015)
Vogelen (02-02-2015)
Kejje (26-01-2015)
Killer (19-01-2015)
Waarom? (12-01-2015)
Houden (04-01-2015)
Hopen (28-12-2014)
Kerstmis 2014 (22-12-2014)
Wildvreemde (15-12-2014)
’n Ding (08-12-2014)
Alles (01-12-2014)
Boeuf Bourguignon (24-11-2014)
Liberté Toujours (16-11-2014)
Why wind, why! (09-11-2014)
Griezelpuut (04-11-2014)
Boek (27-10-2014)
Fluit, fluit, fluit! (19-10-2014)
Maansverduistering (12-10-2014)
Hotel (06-10-2014)
F. van der B. te A. (30-09-2014)
De zon achterna (22-09-2014)
Fijnachtig (15-09-2014)
Neef P. (08-09-2014)
Oude vrijheid (01-09-2014)
Emmeren (25-08-2014)
Tijdsgewricht (18-08-2014)
Graven (10-08-2014)
Vrolijckheden (03-08-2014)
Wankel (28-07-2014)
Grasmaaien (19-07-2014)
Bedoeld (12-07-2014)
Voetbal (05-07-2014)
Elementair (28-06-2014)
Tekenend (21-06-2014)
Even nog dit… (14-06-2014)
Zie wel (07-06-2014)
Bandje plakken (31-05-2014)
Vlierbloesemtijd (24-05-2014)
Ach ja, toe maar (17-05-2014)
Begin Mei (10-05-2014)
Container (03-05-2014)
Judas (03-04-2010)
Verrekieker (11-07-2009)
Downtown (04-07-2009)
Fuif (27-06-2009)
Sorry hoor… (20-06-2009)
Menselijk (13-06-2009)
Oh happy day (06-06-2009)
Waar zijn ze? (30-05-2009)
Wilde bloemen (23-05-2009)
Armoe ontvlucht (16-05-2009)

Facebook